بیکاری یکی از مهمترین معضلات اقتصادی ایران است و طرحهای دولت برای حل آن نتیجه بخش نبوده است

مرکز آمار ایران در گزارشی در باره وضعیت بیکاری در سال گذشته خورشیدی گفته است که نرخ بیکاری همراه با "میزان مشارکت اقتصادی" کاهش پیدا کرده است.

میزان مشارکت اقتصادی نسبت جمعیت فعال (شاغل و جویای کار) به کل جمعیت بالای سن ده سال است و در نتیجه، انتظار می رود افزایش اشتغال با افزایش میزان مشارکت اقتصادی همراه باشد.

براساس این گزارش، میزان بیکاری در سال گذشته به ۱۲.۳ درصد رسیده است و تعداد بیکاران دو میلیون و ۸۷۷ هزار نفر بوده است.

این گزارش نشان می دهد که میزان بیکاری زنان دو برابر میزان بیکاری مردان است و در سال گذشته خورشیدی، ۸۳۰ هزار نفر از زنان جویای کار بیکار بوده اند.

بخش عمده بیکاران را جوانان تشکیل می دهند و نرخ بیکاری جوانان ۲۶.۵ درصد است.

این گزارش نشان می دهد که همانند سالهای گذشته، میزان بیکاری در فصل زمستان در مقایسه با بقیه فصول بسیار بیشتر بوده است. وضعیت بد آب و هوایی در زمستان و فصلی بودن بخشی از کارها از جمله علل افزایش میزان بیکاری در زمستان است.

گزارش مرکز آمار ایران نشان می دهد که در فصل زمستان گذشته میزان بیکاری به ۱۴.۱ درصد رسیده است و بیشتر از ۲۰۰ هزار نفر به تعداد بیکاران افزوده شده است. تعداد بیکاران در پائیز سال گذشته حدود دو میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بوده است در حالی که این رقم در پایان زمستان به بیش از دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسیده است.

آنچه در گزارش "چکیده نتایج طرح آمارگیری نیروی کار" جلب توجه می کند، کاهش شدید نرخ مشارکت اقتصادی است که در چند سال گذشته بی سابقه است.

نرخ مشارکت اقتصادی به این معنی است که چه تعداد از افراد بالای ده سال از نظر اقتصادی فعال بودند و در گروه بیکاران یا شاغلان قرار داشته اند. بقیه جمعیت که تحصیل می کنند یا خانه دار هستند، جزو جمعیت غیرفعال به حساب می آیند.

نرخ مشارکت اقتصادی نسبت جمعیت فعال اقتصادی (بیکار و شاغل) به کل جمعیت کشور است و گزارش مرکز آمار نشان می دهد که نرخ مشارکت اقتصادی که در سال ۱۳۸۵ بیشتر از ۴۰.۴ درصد بود در سال ۱۳۹۰ به ۳۶.۹ درصد کاهش پیدا کرده است.

این رقم کمترین میزان مشارکت اقتصادی در سالهای اخیر است و به درستی مشخص نیست که چرا میزان مشارکت اقتصادی تا این اندازه کاهش پیدا کرده است.

این در حالی است که جمعیت کشور در سالهای اخیر هر ساله افزایش پیدا کرده و تعداد دانشجویان کشور به بیشتر از چهار میلیون نفر رسیده است و هر ساله دستکم ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار نفر وارد بازار کار می شوند در این شرایط پاسخی قانع کننده برای کاهش جمعیت فعال کشور وجود ندارد.

جمعیت فعال و آماده کار

از مجموع جمعیت ۷۵ میلیونی کشور بیشتر از ۲۳ میلیون نفر فعال بوده اند یعنی یا شغل داشته یا به دنبال پیدا کردن شغل هستند و در فهرست بیکاران قرار دارند.

در سالهای اخیر تغییر چندانی در میزان فعال کشور به چشم نمی خورد و برخی گزارشهای دولتی دلیل اصلی آن را گرایش به ادامه تحصیل و عدم تمایل زنان به فعالیت های اقتصادی عنوان می کنند.

در حال حاضر سهم زنان در فعالیت های اقتصادی در ایران کمتر از چهار میلیون نفر است در حالی که سهم مردان بیشتر از ۱۹ میلیون نفر است.

در حال حاضر سهم زنان در فعالیت های اقتصادی در ایران کمتر از چهار میلیون نفر است در حالی که سهم مردان بیشتر از ۱۹ میلیون نفر است.

این در حالی است که در سالهای اخیر زنان سهم برابر و گاه بیشتری را در دانشگاهها به خود اختصاص داده اند و ظاهرا تنها بخشی از این تعداد هر ساله به عنوان متقاضیان کار وارد بازار می شوند.

عبدالرضا شیخ الاسلامی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفته است که "کاهش نرخ مشارکت را نگران کننده نمی دانم."

به گفته آقای شیخ الاسلامی در حال حاضر ایجاد فرصت های جدید شغلی بر افزایش نرخ مشارکت اقتصادی اولویت دارد و "ممکن است خانمی تا دیروز جویای کار بوده و یا حتی شاغل بود، در حال حاضر به هر دلیلی ترجیح بدهد دیگر جویای کار نباشد و در منزل بماند مانند این که برخی خانم ها پس از ازدواج تصمیم می گیرند دیگر کار نکنند، این افراد دیگر جزیی از جمعیت فعال کشور محسوب نمی شوند."

با آنکه نگرانی هایی در باره کاهش افراد فعال مطرح شده اما وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می گوید که "این موضوع الزاما یک گام منفی برای کشور محسوب نمی شود، حداقل در شرایطی که ما در صدد کاهش نرخ بیکاری هستیم و اولویت کاستن از تعداد بیکاران است."

آقای شیخ الاسلامی تاکید می کند که "افزایش نرخ مشارکت اقتصادی امر خوبی است و افزایش اشتغال هم خوب است اما اگر قرار باشد بین این دو دست به انتخاب بزنیم، افزایش اشتغال و ایجاد فرصت های شغلی را در اولویت قرار می دهیم."

سوای استدلالی که دولت در این زمینه دارد، گزارش مرکز آمار نشان می دهد که شعارهای دو سال گذشته دولت در زمینه ایجاد اشتغال درست نبوده است

دولت می گوید که در دو سال گذشته دست کم سه میلیون شغل ایجاد کرده اما به نظر کارشناسان اقتصادی این آمار به هیچوجه در میزان جمعیت فعال کشور و نرخ بیکاری تاثیر نگذاشته مگر این که بپذیریم به همان تعداد که شغل ایجاد شده، به همان اندازه هم بر تعداد بیکاران اضافه شده است.

گزارش های رسمی نشان می دهد که طی سالهای اخیر تغییر چندانی در تعداد بیکاران ایجاد نشده و این در حالی است که دولت وعده داده امسال بیکاری را ریشه کن کند.

اما برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با توجه به اجرای برنامه حذف یارانه ها و عدم حمایت دولت از بخش تولید، این احتمال وجود دارد که واحدهای تولیدی برای کاستن از هزینه ها، بخشی از نیروی کار خود را اخراج کنند و این می تواند باعث افزایش تعداد بیکاران شود.